Read Time:24 Minute, 53 Second
Ίσως ένας απο τους μεγαλύτερους φιλόσοφους του 19ου αιώνα οπου ο Νίτσε τόλμησε να αντιπαρατεθεί με τους 2 πυλώνες του ευρωπαικού πολιτισμού,τον χριστό και τον Σωκράτη.[1] Η διαφορά μεταξύ του τρόπου ζωής του Νίτσε και των ιδεών του ήταν τόσο μεγάλη ώστε οι περισσότεροι βιογράφοι και ερευνητές των θεωρούσαν υποκριτή.Ο Φρήντριχ Νίτσε είναι μια από τις πιο σημαντικές υπάρξεις σε ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπου.Η διδασκαλία του είναι μία νέα ηθική,η νέα καλύτερα ειπωμένη ηθική που κήρυξε πόλεμο στις χιλιόχρονες ηθικές αξίες και ανέδειξε την ιδέα του Υπεράνθρωπου κατέχοντας την πικρή γνώση.
Ό Νίτσε δέν συνέθεσε έργο ποιητικό ,άν και έγραψε πολλά ποιήματα διάλεξε τα κυριότερα τα οποία το 1894 ο Φρειδερίκος Χάιγκελ τα έβαλε στα “άπαντα” στον όγδοο τόμο.Αυτό το αισθηματικό σύνολο της ποιήσεως παραχωρεί τη θέση του σε μία σκέψη επιπλέον και πλέον ισχυρά και προξενεί εντύπωση με τα αποφθέγματα ,με τα αξίωματα και τους αφορισμούς του.
|
|||
|
Η Φιλοσοφία και το Έργο του Νίτσε (Συνοπτική περιγραφή των έργων του ,Αφορισμοί και αποφθέγματα)
Χαραυγή (1881) Σκέψεις και ηθικές προλήψεις -Το αποκορύφωμα της πρώιμης φιλοσοφίας του Νίτσε, όπως την αρχή της ώριμης φιλοσοφίας του, είναι ο δείκτης από τον οποίο αργότερα θα αναχωρήσει για τη νέα φιλοσοφική γεωγραφικά πλάτη εδάφη και υψόμετρα της σκέψης και έρευνας.Σημαντικά σημεία του βιβλίου περιλαμβάνουν την σύνθεση του ανθρώπου με την συμπεριφορά των ζώων ,την ανθρώπινη ηθική,τον ρόλο του ανθρώπου,την αίσθηση της δύναμης προσφέροντας ψυχολογικές παρατηρήσεις και θεραπευτικές ιδέες.
Αποφθέγματα και Αφορισμοί :
- H γιατρειά για τον έρωτα εξακολουθεί να είναι στις περισσότερες περιπτώσεις εκείνο το παλιό δραστικό φάρμακο: η ανταπόδοση αγάπης.
- Το μεγάλο επίτευγμα που έχει κατορθώσει η ανθρωπότητα εώς τώρα , είναι οτι δέν έχουμε πιά ανάγκη να βρισκόμαστεσε διαρκή φόβο για τα άγρια ζώα,για τους βάρβαρους,για τους θεούς και τα όνειρα μας.[3]
- Η δεξιοτεχνία επιτυγχάνεται όταν δε σφάλλει, ούτε διστάζει κανείς στην εκτέλεση.
- Όποιος θέλει να σκοτώσει τον αντίπαλό του, ας αναλογιστεί μήπως έτσι ακριβώς τον απαθανατίζει μέσα του.
- Όποιος τιμωρείται, δεν είναι πια εκείνος που έχει κάνει την πράξη. Είναι πάντα ο αποδιοπομπαίος τράγος.
- Όποιος ζει όπως τα παιδιά – δηλαδή δεν παλεύει για το ψωμί του και δεν πιστεύει ότι οι πράξεις του έχουν τελική σημασία – παραμένει παιδιάστικος.
- Δεν αρκεί να αποδεικνύουμε ένα πράγμα, πρέπει επίσης να παρασύρουμε ή να ανεβάζουμε τους ανθρώπους προς αυτό. Γι’ αυτό πρέπει να μάθει ο γνώστης να λέει τη σοφία του: και συχνά με τρόπο που να ηχεί σαν τρέλα.
- Το “γνώθι σ’αυτόν” , Μόνο όταν ο άνθρωπος θα έχει φτάσει στη γνώση όλων των πραγμάτων θα μπορεί
να γνωρίσει τον ίδιο τον εαυτό του. Γιατί τα πράγματα είναι μόνο τα όρια του ανθρώπου.[3]
Η χαρούμενη επιστήμη (1882) – Ξένος τίτλος “GAY SCIENCE” : Θα ήθελα να συστήσω αυτό το βιβλίο σε όσους θέλουν να κατανοήσουν τις βασικές θεωρίες του Νίτσε καθώς γράφτηκε κατα την άνοδο της δημιουργικής κριτικής του καριέρας το 1882 .Η φράση “Ο Θεός είναι νεκρός” εμφανίστηκε για πρώτη φορά εδώ, στη χαρούμενη επιστήμη. Επίσης, είναι το πρώτο βιβλίο στο οποίο αναφέρει την Αιώνια υποτροπή και την ψυχολογία του αθεισμού.
Αποσπάσματα και Αφορισμοί :
Ο Θεός είναι νεκρός! Ο Θεός παραμένει νεκρός! Και τον έχουμε σκοτώσει! Πώς θα παρηγορηθούμε, οι δολοφόνοι όλων των δολοφόνων; Ό, τι ήταν ιερότερο και τρανότερο στον κόσμο πέθανε ματωμένο από τα μαχαίρια μας,- ποιος θα σκουπίσει αυτό το αίμα από πάνω μας; Ποιο νερό υπάρχει για να μας καθαρίσει; Ποιες γιορτές της συμφιλίωσης, ποια ιερά παιχνίδια πρέπει να εφεύρουμε; Δεν είναι το μεγαλείο αυτής της πράξης πολύ μεγάλο για μας; Δεν πρέπει εμείς οι ίδιοι να γίνουμε Θεοί ώστε να φανούμε αντάξιοι; Δεν υπήρξε ποτέ σπουδαιότερη πράξη, – και όποιος γεννηθεί μετά από μας, χάριν αυτής της πράξης θ’ ανήκει σε μια λαμπρότερη ιστορία από όλη την ιστορία έως τώρα!’
Μιλάει ο ευλαβικός άνθρωπος
Ο Θεός μας αγαπάει γιατί μας έπλασε!
“Ο άνθρωπος έπλασε το Θεό!” απαντούν οι έξυπνοι.
Και πώς να μην αγαπήσει αυτό που έπλασε;
Να το αρνηθεί γιατί το έπλασε;
Να το που χωλαίνει και δείχνει το νύχι του διαβόλου.
“Ο άνθρωπος έπλασε το Θεό!” απαντούν οι έξυπνοι.
Και πώς να μην αγαπήσει αυτό που έπλασε;
Να το αρνηθεί γιατί το έπλασε;
Να το που χωλαίνει και δείχνει το νύχι του διαβόλου.
Γνωστές Φράσεις :
- Οι λόγοι και οι προθέσεις που υπάρχουν πίσω από τη συνήθεια προστίθενται σε αυτήν μέσω ενός ψέματος, μόλις κάποιοι αρχίσουν να αμφισβητούν τη συνήθεια και να ρωτούν για τις προθέσεις και τους σκοπούς της. Εδώ έγκειται η μεγάλη ανεντιμότητα των συντηρητικών όλων των εποχών: είναι αυτοί που προσθέτουν ψέματα.
- Μη φουσκώνεις:
Το παραμικρό τσίμπημα θα σε κάνει να σκάσεις. - Κάποτε ήμασταν τόσο κοντά ο ένας στον άλλο μέσα στη ζωή που τίποτα δε φαινόταν να εμποδίζει τη φιλία και την αδερφοσύνη μας, και μόνο ένα γεφυράκι υπήρχε ανάμεσα μας. Ακριβώς τη στιγμή που πήγαινες να ανέβεις σε αυτό σε ρώτησα: «Θέλεις να περάσεις το γεφυράκι για να με συναντήσεις;» – και τότε έπαψες πια να το θέλεις• κι όταν σε παρακάλεσα ξανά έμεινες σιωπηλός. Από τότε βουνά κι ορμητικοί ποταμοί κι ό,τι άλλο χωρίζει κι αποξενώνει μπήκαν ανάμεσά μας• κι ακόμα κι όταν το θέλαμε, δεν ήταν μπορετό να συναντηθούμε! Μα όταν θυμάσαι τώρα εκείνο το μικρό γεφυράκι δεν έχεις πια λόγια – μόνο λυγμούς και απορία.
- Κανένας νικητής δεν πιστεύει στην τύχη.
- Τι λέει η συνείδησή σου; «Πρέπει να γίνεις αυτός που είσαι.»
- Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακούν ακριβώς την αντίθετη διαταγή όταν πλησιάζει ένας μεγάλος πόνος: ποτέ άλλοτε δε δείχνουν πιο περήφανοι, πιο φιλοπόλεμοι και πιο ευτυχισμένοι• ναι, ο ίδιος ο πόνος τούς χαρίζει τις μεγαλύτερες στιγμές τους! Αυτοί είναι οι ηρωικοί άνθρωποι, οι μεγάλοι προμηθευτές πόνου της ανθρωπότητας: αυτοί οι λίγοι ή σπάνιοι άνθρωποι που χρειάζονται την ίδια απολογία που χρειάζεται γενικά και ο ίδιος ο πόνος – και πράγματι! δεν πρέπει να τους την αρνηθούμε! Είναι οι πρωταρχικές δυνάμεις διατήρησης και ανάπτυξης του είδους, έστω και μόνον επειδή αντιστέκονται στο βόλεμα και δεν κρύβουν ότι αποστρέφονται αυτό το είδος ευτυχίας.
Ο άνθρωπος εκπαιδεύτηκε από τις πλάνες του: Πρώτον, πάντα έβλεπε τον εαυτό του ως ατελή,δεύτερον, προίκιζε τον εαυτό του με φανταστικές ιδιότητες, τρίτον, έβαζε τον εαυτό του στην ιεραρχία των όντων σε λάθος βαθμίδα ανάμεσα στο ζώο και τη φύση και τέταρτον, επινοούσε συνεχώς καινούριους πίνακες των καλών και τους δεχόταν για ένα διάστημα ως αιώνιους και μη εξαρτώμενους από όρους: το αποτέλεσμα ήταν πως άλλοτε η μια και άλλοτε η άλλη ανθρώπινη ενόρμηση και κατάσταση έπαιρνε την πρώτη θέση και εξευγενιζόταν λόγω αυτής της εκτίμησης. Αν αγνοήσουμε αυτές τις τέσσερις πλάνες, θα αγνοήσουμε και την ιδιότητα του να είσαι άνθρωπος, την ανθρωπιά και την «ανθρώπινη αξιοπρέπεια».
Τάδε έφη Ζαρατούστρα ή Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρας (1885) – είναι έργο του Γερμανού φιλόσοφου Νίτσε που θεωρείται ως το σημαντικότερο έργο του. Εκδόθηκε σε τέσσερα μέρη, από το 1883 ως στο 1885.Σύμφωνα με τον Ζαρατούστρα, όλοι οι άνθρωποι ήταν ίδιοι ενώπιον του θεού. Όταν όμως ο θεός απέθανε, η ισότητα απωλέσθηκε και αυτή, και έτσι οι άνθρωποι έγιναν έρμαιο του όχλου. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η ευκαιρία της γέννησης του Υπεράνθρωπου. Σύμφωνα πάντα με τον Ζαρατούστρα, ο άνθρωπος που εκπληρώνει χρέη γέφυρας με κατάληξη στον Υπεράνθρωπο, πρέπει να αυτοϋπερνικηθεί για να παραχωρήσει την θέση του στον Υπεράνθρωπο. Αξιοσημείωτο είναι επίσης η αναφορά του μεγάλου φιλόσοφου στον χορό “Κεφάλαιο Για την ανάγνωση και την γραφή” ,
Τα χαρακτηριστικά του Υπεράνθρωπου είναι :
- η δημιουργικότητα
- η αυτολατρεία
- η λατρεία προς την ζωή και η αυτοπεποίθηση
- η δύναμη της θελήσεως
- το θάρρος, η στυγνότητα και η αδιαλλακτικότητα
Αποσπάσματα και Αφορισμοί :
Το πρόσωπο το οποίο μιλάει είναι ο Ζαρατούστρα, ο φανταστικός προφήτης του Νίτσε που κατεβαίνει από το βουνό για να μοιραστεί τη σοφία του με τους ανθρώπους..
- Εσύ, μεγάλο άστρο! Αν δεν είχες αυτούς που φωτίζεις, τι θα ήταν η ευτυχία σου; (Απο τον πρόλογο )
- Κράτος λέγεται το πιο παγερό απ’ όλα τα παγερά τέρατα. Κι επίσης παγερά ψεύδεται και τα ψέματα αυτά έρπουν από το στόμα του:’εγώ το κράτος είμαι ο λαός’.
- Κάποτε πρέπει ν’ αγαπήσετε πέρα από τον εαυτό σας! Μάθετε πρώτα, λοιπόν, ν’ αγαπάτε.
- Σας διδάσκω τον Υπεράνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί. Εσείς τι έχετε κάνει για να τον ξεπεράσετε;
- Ο άνθρωπος είναι ένα βρόμικο ποτάμι. Πρέπει να είσαι θάλασσα για να μπορείς να δέχεσαι ένα βρόμικο ποτάμι χωρίς να λερώνεσαι.
- Ανταμείβει κανείς άσχημα το δάσκαλο, όταν μένει πάντα μαθητής. (Μέρος πρώτο, Για την αρετή)
- Ο αληθινός άνδρας θέλει δύο πράγματα: τον κίνδυνο και το παιχνίδι. Γι’ αυτό θέλει τη γυναίκα, σαν το πιο επικίνδυνο παιχνίδι.
- Ο άνθρωπος είναι ένα σχοινί, τεντωμένο ανάμεσα στο ζώο και στον Υπεράνθρωπο – ένα σχοινί πάνω από μια άβυσσο.
- Πάντα υπάρχει λίγη παραφροσύνη στην αγάπη. Αλλά και πάντα υπάρχει λίγη λογική στην παραφροσύνη.
- Αν πιστεύατε περισσότερο στη ζωή, θα παραδινόσασταν λιγότερο στη στιγμή. Αλλά δεν έχετε αρκετό περιεχόμενο μέσα σας για να περιμένετε – ούτε καν για να τεμπελιάζετε!
- Στον κόσμο, τα καλύτερα πράγματα δεν αξίζουν τίποτε, αν δεν υπάρχει ένας που να τα βγάλει στη σκηνή: μεγάλους άνδρες ονομάζει ο λαός αυτούς τους σκηνοθέτες.
- Όσα δίνετε στον φίλο σας, εγώ θα τα δώσω στον εχθρό μου και πάλι δε θα γίνω φτωχότερος.
Για τις Χαρές και τα Πάθη
Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί: και γι’ αυτό πρέπει να αγαπάς τις αρετές σου – γιατί απ’ αυτές θα χαθείς.
Για το νέο είδωλο (Μέρος Πρώτο)
Για τις μεγάλες ψυχές, η γη είναι ακόμη ελεύθερη. Για τις μεγάλες ψυχές, ελεύθερη είναι ακόμη μια ελεύθερη ζωή. Αληθινά, όποιος κατέχει λίγα, κατέχεται εξίσου λίγο: ευλογημένη να είναι η μικρή φτώχεια!
Ο Νίτσε για τον Χορό : [Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα Εκδόσεις ΠΑΡ. Καλφάκη 1958]
Θα πίστευα μόνο σε ένα θεό που ξέρει να χορεύει
Δέν σκοτώνει κανείς με την οργή, παρά με το γέλιο. Εμπρός . Ασ σκοτώσουμε το πνεύμα της βαρύτητας Έμαθα να περπατώ: Απο τότε άρχισα να τρέχω. Έμαθα να πετώ : Απο τότε δέ θέλω να με σπρώχνουνγια να αλλάξω θέση.
Τώρα είμαι ελαφρός,τώρα πετώ,Απο τότε δέ θέλω να με σπρώχνουν για να αλλάξω θέση. Τώρα είμαι ελαφρός,τώρα πετώ,τώρα βλέπω τον εαυτό μου μου απο κάτω μου,τώρα χορεύει ένας θεός μέσα μου.
“Έτσι μίλησεν ο Ζαρατούστρα“
Πρέπει να έχει κανείς χάος μέσα του για να μπορέσει να γεννήσει ένα αστέρι που χορεύει.
Απόσπασμα απο το βιβλίο “Έτσι μίλησεν ο Ζαρακούτρα”
Ο άνθρωπος της γνώσης δεν πρέπει να αγαπά μόνο τους εχθρούς του, αλλά και να μπορεί να μισεί τους φίλους του.
Για την ανάγνωση και τη γραφή
Βλέπετε προς τα πάνω, όταν ποθείτε την ανύψωση. Κι εγώ βλέπω προς τα κάτω γιατί είμαι ανυψωμένος.
Πέρα Από το Καλό και το Κακό (1886) – γράφτηκε αμέσως μετά το”Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα” .Ο Νίτσε δεν μπλέκει τον αναγνώστη στα δίχτυα της αφηρημένης φιλοσοφικά ιδεολογίας του τόσο.Για τον αμύητο αναγνώστη, το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη υπομονή, (και ίσως, περιστασιακά, ένα λεξικό!) . Αρκετά ενδιαφέρον βιβλίο, αλλα ίσως για πολύ προχωρημένους φιλόσοφους. Άν και περιέχει κάποιους πολύ ενδιαφέρον αφορισμούς, το πέρα απο το καλό και το κακό δέν είναι αυτό που διακηρύσει ο τίτλος του.Ο Νίτσε σίγουρα δεν κινείται πέρα από τη σφαίρα των αποφάσεων
της αξίας ούτε προσφέρει μία πραγματική εναλλακτική λύση στις συμβατικές αντιλήψεις του καλού και του κακού. Αντίθετα παίρνει απλά την όψη του ίδιου νομίσματοςκαι αντιστρέψει τις ετικέτες,αποδίδοντας (τουλάχιστον από την ισχυρή επίπτωση) ηθική ανωτερότητα σε ότι θα μπορούσε να ονομαστεί συμβατικά “κακό” και την ηθική κατωτερότητα σε αυτό που η κοινωνία γενικά έχει αποδεχθεί ώς “καλή” Ανωτερότητα.
Αποσπάσματα και Αφορισμοί :
Γνωστές Φράσεις
Όποιος παλεύει με τέρατα, πρέπει να προσέξει να μη γίνει τέρας. κι όταν κοιτάς πολλή ώρα μέσα σε μια άβυσσο, κοιτάει και η άβυσσος μέσα σε σένα
Θέληση για Αλήθεια
Η θέληση για αλήθεια, που εξακολουθεί να μας παρασύρει σε πολλά τολμηρά εγχειρήματα, αυτή η περίφημη φιλαλήθεια, για την οποία όλοι οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα μίλησαν με σεβασμό: πόσα ερωτήματα δεν έχει ήδη βάλει μπροστά μας αυτή η θέληση για αλήθεια! πόσα παράξενα, ενοχλητικά, αμφίβολα ερωτήματα!
Ο Νίτσε για την ηθική
Το ξεπέρασμα της ηθικής, υπό μια ορισμένη έννοια ακόμη και η αυτοϋπέρβαση της ηθικής: ας είναι αυτό το όνομα για εκείνη τη μακρόχρονη μυστική εργασία που έχει κρατηθεί για τις πιο επιτήδειες, πιο έντιμες και επίσης πιο κακεντρεχείς συνειδήσεις τής σήμερον, ως ζώσες λυδίες λίθους της ψυχής.
Το ελεύθερο πνεύμα :
- Κανένας δεν ψεύδεται τόσο όσο ο αγανακτισμένος άνθρωπος.
- Δε γνωρίζω τίποτε που να με έκανε να στοχαστώ περισσότερο το κρύψιμο και τη φύση Σφίγγας του Πλάτωνα όσο αυτό το ευτυχώς διασωθέν περιστατικό: το ότι κάτω από το μαξιλάρι του νεκροκρέβατού του δε βρήκαν καμιά «Βίβλο», τίποτε αιγυπτιακό, πυθαγόρειο, πλατωνικό – αλλά τον Αριστοφάνη.
- Πολύ λίγοι είναι φτιαγμένοι για ανεξαρτησία – είναι ένα προνόμιο των δυνατών.
- Οι υψηλότερες διοράσεις μας πρέπει – και θα έπρεπε! – να ηχούν σαν τρελές σε ορισμένες περιπτώσεις, σαν εγκλήματα, όταν φτάνουν με ανεπίτρεπτο τρόπο στα αυτιά εκείνων που δεν είναι φτιαγμένοι και προορισμένοι γι’ αυτές.
- Το στοιχείο της οργής και το στοιχείο του σεβασμού που χαρακτηρίζουν τη νεότητα, μοιάζουν να μην αφήνουν σε ησυχία τον εαυτό τους ώσπου να παραποιήσουν ανθρώπους και πράγματα με τέτοιο τρόπο που να μπορούν να ξεσπάσουν σ’ αυτά – η νεότητα ως τέτοια είναι κάτι που παραποιεί και εξαπατά.
- Το ξεπέρασμα της ηθικής, υπό μια ορισμένη έννοια ακόμη και η αυτοϋπέρβαση της ηθικής: ας είναι αυτό το όνομα για εκείνη τη μακρόχρονη μυστική εργασία που έχει κρατηθεί για τις πιο επιτήδειες, πιο έντιμες και επίσης πιο κακεντρεχείς συνειδήσεις τής σήμερον, ως ζώσες λυδίες λίθους της ψυχής.
- Όταν ο άνθρωπος καταπιάνεται με τις αλήθειες με πάρα πολύ ανθρώπινο τρόπο – ψάχνει δηλαδή το αληθινό μόνο και μόνο για να κάνει το καλό – βάζω στοίχημα πως δε βρίσκει τίποτε
Γνωμικά και Αποφθέγματα :
- Πολύ λίγοι είναι φτιαγμένοι για ανεξαρτησία – είναι ένα προνόμιο των δυνατών.
- Οι υψηλότερες διοράσεις μας πρέπει – και θα έπρεπε! – να ηχούν σαν τρελές σε ορισμένες περιπτώσεις, σαν εγκλήματα, όταν φτάνουν με ανεπίτρεπτο τρόπο στα αυτιά εκείνων που δεν είναι φτιαγμένοι και προορισμένοι γι’ αυτές.
- Το στοιχείο της οργής και το στοιχείο του σεβασμού που χαρακτηρίζουν τη νεότητα, μοιάζουν να μην αφήνουν σε ησυχία τον εαυτό τους ώσπου να παραποιήσουν ανθρώπους και πράγματα με τέτοιο τρόπο που να μπορούν να ξεσπάσουν σ’ αυτά – η νεότητα ως τέτοια είναι κάτι που παραποιεί και εξαπατά.
- Όταν ο άνθρωπος καταπιάνεται με τις αλήθειες με πάρα πολύ ανθρώπινο τρόπο – ψάχνει δηλαδή το αληθινό μόνο και μόνο για να κάνει το καλό – βάζω στοίχημα πως δε βρίσκει τίποτε.
- Τι είναι, αλήθεια, αυτό που μέσα μας θέλει την αλήθεια?
- “η γνώση για την γνώση” – αυτός είναι ο τελευταίος βρόχος που στήνει η ηθική.
- ο μεγαλοφυής άνθρωπος είναι ανυπόφορος αν δεν διαθέτει τουλάχιστον δύο άλλα πράγματα: ευγνωμοσύνη και καθαρότητα.
- ‘όταν γυμνάσει κανείς τη συνείδησή του, αυτή μας φιλάει την ίδια στιγμή που μας δαγκώνει.
- Συμβουλή σαν αίνιγμα. – “αν ο δεσμός δεν πρέπει να σπάσει – πρέπει πρώτα να δοκιμάσεις να τον κόψεις.
- Η γοητεία της γνώσης θα ήταν μικρή αν δεν έπρεπε να υπερνικηθεί τόσο πολλή ντροπή στο δρόμο προς αυτήν.
- Όχι η δύναμη, αλλά η διάρκεια των υψηλών αισθημάτων είναι εκείνη που κάνει τους ανώτερους ανθρώπους.
- Όποιος φτάνει το ιδανικό του, απ’ αυτό το ίδιο το γεγονός το ξεπερνά κιόλας.
- Ωριμότητα του ανθρώπου: το να ξαναβρίσκει κανείς τη σοβαρότητα που είχε παιδί, όταν έπαιζε.
- Πώς; Ένας μεγάλος άνθρωπος; Εγώ βλέπω πάντα μόνο τον ηθοποιό του ίδιου του τού ιδεώδους.
- Όταν γυμνάσει κανείς τη συνείδησή του, αυτή τον φιλάει την ίδια στιγμή που τον δαγκώνει.
- Δεν υπάρχουν καθόλου ηθικά φαινόμενα, αλλά μόνο μια ηθική ερμηνεία των φαινομένων.
- Ο αισθησιασμός επισπεύδει τόσο την ανάπτυξη του έρωτα, που η ρίζα παραμένει αδύναμη και μπορεί να ξεριζωθεί εύκολα.
- Στην αληθινή αγάπη, η ψυχή είναι εκείνη που περιβάλλει το σώμα.
- Η γυναίκα δε θα είχε το δαιμόνιο του καλλωπισμού, αν δεν είχε το ένστικτο ότι παίζει το δεύτερο ρόλο.
- Όποιος παλεύει με τέρατα, πρέπει να προσέξει να μη γίνει τέρας. Κι όταν κοιτάς πολλή ώρα μέσα σε μια άβυσσο, κοιτάει και η άβυσσος μέσα σε σένα.
- Το να έχει κανείς ταλέντο δεν είναι αρκετό: πρέπει να έχει και την άδειά σας να το έχει – ε, φίλοι μου;
- Οι ποιητές είναι αναιδείς απέναντι στα βιώματά τους: τα εκμεταλλεύονται.
- Το να μιλάς πολύ για τον εαυτό σου μπορεί να είναι και ένα μέσο για να τον κρύβεις.
- Στον έπαινο υπάρχει περισσότερη ενόχληση απ’ ότι στη μομφή.
- Αγαπάμε τελικά τις επιθυμίες μας και όχι αυτό που επιθυμούμε.
- Δε με συντάραξε το ότι μου είπες ψέματα, αλλά το ότι δε σε πιστεύω πια.
Για την Μουσική
Μέσω της μουσικής τα πάθη απολαμβάνουντον εαυτό τους
Η γενεαλογία της ηθικής (1887) – Ενα από τα τελευταία έργα του, καθώς γράφτηκε το 1887, τρία χρόνια πριν τον εγκλεισμό του σε Ψυχιατρείο.Στο συγκεκριμένο Βιβλίο η Φράση “Για να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του, λέει ό Νίτσε. πρέπει πρώτα να τον αναζητήσει. Πρέπει λοιπόν να επιστρέψει στις ρίζες” μια σαρωτική δήλωση σχετικά με την κατάσταση της Ευρώπης στο τέλος του 19ου αιώνα.”Εμείς ποτέ δεν έχουμε κοίταξει τον εαυτό μας “, συνεχίζει,” ναι, στό «απώτερο παρελθόν». Διότι «το μέλλον ανήκει σ’ εκείνον ό όποίος θα έχει την πιο μακριά μνήμη». .Η διαβόητη – πεποίθηση ότι ο Ιουδαϊσμός και ο Χριστιανισμός μέσα, κληροδότησε στον κόσμο μία ” ηθική σκλάβων “. “Οι θρησκείες είναι η σκληρότητα του Συστήματος”. Ο Νίτσε βλέπει τα “ασκητικά ιδανικά” της θρησκείας, όπως είναι πανομοιότυπα με εκείνα των φιλοσόφων.”η Η άνευ όρων βούληση για την αλήθεια είναι η πίστη στο ασκητικό ιδεώδες ίδια, καθώς έχει χάσει τις αισθήσεις για επιτακτική ανάγκη.
Αποσπάσματα και Αφορισμοί :
Βρισκόμαστε μπροστά σε μία ασθένεια: «την τρομερότερη ασθένεια πού ενδήμησε ποτέ μέσα στους ανθρώπους”, ‘Η καταγωγή της ασθένειας αυτής είναι ή εμφάνιση, σε μια καθορισμένη έθνογεωγραφική περίμετρο, ένός ήθικου τύπου, φορέως μιας νοοτροπίας και μιας προθέσεως, του όποίου ή τελειότερη ενσάρκωση είναι ό ‘Ιερεύς
Για τον ‘Ιερέα:
Oποιοδήποτε γεγονός είναι μία ηθική ένδειξη. ‘Ο κόσμος δεν είναι πλέον γεμάτος γεγονότα αντικειμενικά ουδέτερα, τα όποία αξιολογούνται από τις συγκυρίες. Είναι γεμάτος μόνον από τιμωρίες και ανταμοιβές. Οποιοδήποτε ευτυχές γεγονός είναι ένδειξη μιας άνταμοιβης «γραμμένης” στήν αίωνία τάξη πραγμάτων. ‘Οποιοδήποτε άτυχές γεγονός ειναι ένδειξη μιας τιμωρίας, πού τιμωρεί ένα «ηθικό λάθος» σημερινό, περασμένο, η και μελλοντικό.
Στην «Θέληση της δυνάμεως»
Όταν κακομεταχειρίζεται κανείς το σώμα, δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος για τα αισθήματα ένοχης, δηλαδή μία αρρωστημένη κατάσταση πού χρειάζεται μία εξηγήση. Αυτήν την εξήγηση, ό Ιερεύς την παρέχει με μία θέρμη σχεδόν μονομανιακή, έποφελoύμενoς της ασθένειας και τού υποβόσκοντος μαζοχισμού.
Γνωμικά και Αποφθέγματα :
- Ο άνθρωπος «ό όποίος υποφέρει από μία οποιαδήποτε αίτία, φυσιολογική ασφαλώς» αναρωτάτε για τούς λόγους του πόνου του. Τότε συναντά κάποιον που γνωρίζει ακόμη αυτό που είναι κρυφό, τον μάγο του, τον ασκητικό ιερέα, ό όποίος του δίνει μία πρώτη ένδειξη για την αίτία του πόνου του.
- Στους αδύναμους και τους καταπιεσμένους, η ευτυχία εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή του ναρκωτικού, της ανάπαυσης, της ειρήνης, του «σαββάτου», της πνευματικής και σωματικής χαλάρωσης, με λίγα λόγια με την παθητική της μορφή.
- Πόσο σέβεται τον εχθρό του ο ανώτερος άνθρωπος! Κι ένας τέτοιος σεβασμός είναι ο έτοιμος δρόμος για την αγάπη!
- Ο άνθρωπος θα προτιμήσει συντομότερα να θέλει το μηδέν, παρά να μη θέλει τίποτα.
- Σήμερα δε βλέπουμε τίποτα που να μας αφήνει να γίνουμε μεγαλύτεροι∙ διαισθανόμαστε πως όλα όσο πάνε μικραίνουν, πως όσο πάνε περιορίζονται σε κάτι πιο μικρό, πιο ακίνδυνο, πιο φρόνιμο, πιο μέτριο και πιο αδιάφορο, ως τον υπερθετικό βαθμό των κινεζισμών και των χριστιανικών αρετών∙ ας μην αμφιβάλλουμε, ο άνθρωπος γίνεται όλο και «καλύτερος».
- Και η ανημποριά που δεν εκδικείται, με το ψέμα γίνεται «καλοσύνη»∙ η φοβισμένη χαμέρπεια «ταπεινοφροσύνη»∙ η υποταγή σε εκείνους που μισούμε «υπακοή». Ό,τι το ακίνδυνο υπάρχει στο αδύναμο ον, η δειλία του, εκείνη η δειλία που υπάρχει άφθονη μέσα του ,στολίζεται με ένα καλόηχο όνομα και ονομάζεται «υπομονή», και καμιά φορά μάλιστα και «αρετή», και τίποτε άλλο.
- Πόσο αίμα και πόση τιμή βρίσκεται στο βάθος των «καλών πραγμάτων»!
- Όλα τα μεγάλα πράγματα χάνονται από μόνα τους, με μια πράξη αυτοκατάργησης.
Ο Αντίχριστος (1888) – Ο Αντίχριστος Γράφτηκε το 1888,τελευταίο δημιουργικό έτος για τον Φρίντιχτ Νίτσε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1908. Ο Νίτσε κατατοπίζει τον αναγνώστη και εξηγεί μεταξύ πολλών άλλων, την ψυχοσύνθεση ενός πιστού. Ο Αντίχριστος” είναι μια σχετικά απλή παρουσίαση της κριτικής για τον Χριστιανισμό επιτίθοντας τόν ως μια μάστιγα για την ανθρωπότητα. Θεωρεί οτι ο χριστιανισμός μπορεί να κατανοηθεί μόνο εάν εξεταστεί στο έδαφος στο οποίο μεγάλωσε , και οτι στο Χριστιανισμό ούτε η ηθική ούτε η θρησκεία έρχονται σ’ επαφή με την πραγματικότητα σ’ οποιοδήποτε σημείο.
Αποσπάσματα και Αφορισμοί :
Για τον χριστιανισμό ώς Μάστιγα.
Ονομάζω το χριστιανισμό μοναδική μεγάλη μάστιγα, μοναδική μεγάλη εσωτερική διαφθορά, μοναδικό μεγάλο ένστικτο εκδίκησης, που δε βρίσκει μέσο αρκετά δηλητηριώδες, αρκετά ύπουλο, αρκετά υποχθόνιο, αρκετά ποταπό. Τον ονομάζω μοναδικό και αθάνατο στίγμα της ανθρωπότητας.
Για τους θεολόγους
Ανακάλυψα το ένστικτο των θεολόγων παντού: είναι η πιο διαδεδομένη, πραγματικά υποχθόνια, μορφή ψευτιάς που υπάρχει στη γη. Ό,τιδήποτε θεωρεί αληθινό ένας θεολόγος είναι αναγκαστικά ψεύτικο: αυτό είνια σχεδόν ένα κριτήριο της αλήθειας. Παντού όπου φτάνει η επίδραση του θεολόγου, οι αξιολογικές κρίσεις στηρίζονται στα κεφάλια τους και οι έννοιες του αληθινού και του ψεύτικου αλλάζουν αναγκαστικά ρόλους: ό,τι είναι επιζήμιο για τη ζωή ονομάζεται “αληθινό” – ό,τι την ανεβάζει την εξυψώνει, την επιβεβαιώνει, την δικαιολογεί και την κάνει να θριαμβεύει, ονομάζεται “ψεύτικο”.
Για τον Θεό
Το ότι δεν βρίσκουμε Θεό –ούτε στην Ιστορία, ούτε στη φύση, ούτε πίσω από τη φύση- δεν είναι αυτό που μας διαφοροποιεί. Αυτό που μας διαφοροποιεί είναι ότι αντιλαμβανόμαστε αυτό που τιμήθηκε ως Θεός όχι ως θεϊκό, αλλά ως άθλιο, παράλογο, βλαβερό. Όχι ως απλό λάθος αλλά ως έγκλημα εναντίον της ζωής…
Για την Κρίση του ανθρώπου
«Μην κρίνεις» λένε αυτοί (οι ιερείς), αλλά στέλνουν στην κόλαση ό,τι στέκει στο δρόμο τους. Αφήνοντας το θεό να κρίνει, κρίνουν αυτοί∙ δοξάζοντας το θεό, δοξάζουν τους εαυτούς τους∙ απαιτώντας τις αρετές, που τους χρειάζονται για να κρατηθούν στην κορυφή, δίνουν στον εαυτό τους τη μεγαλειώδη όψη μιας πάλης για την αρετή.
Γνωμικά και Αποφθέγματα :
- Τι είναι καλό; Ό,τι ανυψώνει στον άνθρωπο το αίσθημα της δύναμης, τη θέληση για απόκτηση δύναμης, την ίδια τη δύναμη. Τι είναι κακό; Ό,τι γεννιέται από την αδυναμία. Τι είναι ευτυχία; Το αίσθημα ότι η δύναμη μεγαλώνει – ότι μια αντίσταση εξουδετερώνεται.
- Οι αδύναμοι και οι αποτυχημένοι πρέπει να εκλείψουν: είναι η πρώτη αρχή της δικής μας αγάπης για τον άνθρωπο.
- Η ευσπλαχνία αρνείται τη ζωή, την κάνει ακόμη πιο άξια άρνησης. Η ευσπλαχνία είναι η πρακτική του μηδενισμού.
- Ο άνθρωπος δεν είναι κατά κανένα τρόπο η κορώνα της δημιουργίας: κάθε ζων ον στέκει δίπλα του στο ίδιο επίπεδο τελειότητας.
- Στον χριστιανισμό ούτε η ηθική ούτε η θρησκεία έχουν κάποιο σημείο επαφής με την πραγματικότητα.
- Τι σημασία θα είχε ένας θεός που δε θα ήξερε τίποτα από οργή, εκδίκηση, φθόνο, περιφρόνηση, δόλο και βία, που θα αγνοούσε το γοητευτικό ξέσπασμα της νίκης και της εκμηδένισης; Κανείς δε θα καταλάβαινε ένα τέτοιο θεό∙ γιατί λοιπόν τον έχουμε;
- Η αγάπη είναι μια κατάσταση όπου ο άνθρωπος βλέπει συνήθως τα πράγματα έτσι όπως αυτά δεν είναι.
- (Ο Χριστός) ήταν ένας πολιτικός εγκληματίας, στο βαθμό που μπορούσαν να υπάρχουν πολιτικοί εγκληματίες σε μια παράλογα απολιτική κοινότητα. [..] Πέθανε επειδή ήταν ένοχος. Δεν υπάρχει λόγος να ισχυριζόμαστε – αν και αυτό γίνεται πολλές φορές – ότι πέθανε για τις αμαρτίες των άλλων.
- Η ίδια η λέξη «χριστιανισμός» είναι παρανόηση: στην πραγματικότητα υπήρχε μόνο ένας χριστιανός, κι αυτός πέθανε πάνω στο σταυρό..
- Εναντίον της ανίας, ακόμα και οι θεοί αγωνίζονται μάταια.
- Έτσι ο θεός δημιούργησε τη γυναίκα. Αυτό ήταν πράγματι το τέλος της ανίας – αλλά και άλλων πραγμάτων! Η γυναίκα ήταν το δεύτερο λάθος του θεού.
- Μια σύντομη επίσκεψη σε ένα φρενοκομείο δίνει μια αναμφισβήτητη απόδειξη για το ότι η πίστη κάνει τους ανθρώπους μακάριους μόνο σε ορισμένες περιστάσεις, για το ότι η μακαριότητα δεν μετατρέπει μια παγιωμένη ιδέα σε αληθή ιδέα, και για το ότι η πίστη δεν κινεί βουνά, αλλά υψώνει βουνά εκεί που δεν υπάρχουν.
- Πίστη σημαίνει να μη θέλεις να μάθεις την αλήθεια. Νιχιλισμός και χριστιανισμός: ομοιοκαταληκτούν μεταξύ τους, αλλά αυτό δεν είναι το μοναδικό κοινό χαρακτηριστικό τους.
- Και ο χρόνος μετριέται από την καταραμένη μέρα από την οποία άρχισε τούτη η συμφορά – από την πρώτη μέρα του χριστιανισμού! Γιατί να μην τον μετρούμε από την τελευταία μέρα του χριστιανισμού; Γιατί όχι από σήμερα; Επαναξιολόγηση όλων των αξιών!
Το Λυκόφως των Ειδώλων (1888) – Το λυκοφώς των ειδώλων αποτελεί ένα απο τα τελευταία του έργα του ,καθώς η φήμη του Νίτσε και η δημοτηκότητα του άρχισε να εξαπλώνεται.Βασικό μέλημα του Νίτσε είναι η θέληση και επιβίωση για την ζωή θεωρώντας οτι αυτό είναι που επιβεβαιώνει την ταυτότητα του κάθε ανθρώπου.Για τον Νίτσε, η ζωή έχει νόημα στο βαθμό που αντανακλά η «θέληση για δύναμη και οτι η έννοια αυτή αντανακλά τη βούληση σε μια προσπάθεια να αποκτήσει την γνώση του εαυτού του και της ύπαρξης.
Στο βιβλίο αυτό διαφωνεί με τον σωκράτη οτι η αυτογνωσία είναι αρετή και οτι δέν υπάρχει καμία βάση λογικής με
την αρετή ούτε την ευτυχία. θεωρεί τον Σωκρατικό ορθολογισμό μία μέθοδο αμφιβολίας που δέν βασίζεται στο ένστικτο.
Απο την άλλη πλευρά συμφωνεί με τον Ηράκλειτο οτι η πραγματικότητα είναι μία συνεχής κατάσταση που πρέπει να γίνει
και όχι μία κατάσταση ύπαρξης. Η πραγματικότητα είναι μία αιώνια αλλαγή και δέν είναι αμετάβλητη.
Ο Νίτσε διαφωνεί με τον Ηράκλειτο οτι οι αισθήσεις μας παραποιούν την πραγματικότητα και ο λόγος είναι αυτός που διαστρεβλώνει τις αντιλήψεις μας για τον κόσμο.Ο Μόνος πραγματικός κόσμος είναι ο κόσμος εμφανείς στις αισθήσεις μας.Ο Νίτσε υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος δέν δημιουργήθηκε απο κανένα θεο και ούτε για οποιαδήποτε θεϊκό σκοπό.Για τον Νίτσε, η χριστιανική έννοια του Θεού είναι μια «θέληση για τίποτα.” Ο Θεός είναι νεκρός.
Ρητά και Αιχμές
- Ακόμα και ο πιο θαρραλέος από εμάς σπάνια έχει το θάρρος για αυτό που γνωρίζει.
- Για να ζεις μόνος, πρέπει να είσαι ζώο ή θεός – λέει ο Αριστοτέλης. Ξέχασε την τρίτη περίπτωση: πρέπει να είσαι και τα δύο – φιλόσοφος.
- Πώς; Είναι ο άνθρωπος απλώς ένα λάθος του θεού; Ή ο θεός απλώς ένα λάθος του ανθρώπου;
- Από τη σχολή πολέμου της ζωής. – Ό,τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό.
- Τι; Ψάχνεις; Θα ήθελες να δεκαπλασιαστείς, να εκατονταπλασιαστείς; Ψάχνεις οπαδούς; – Ψάξε για μηδενικά!
- Δυσπιστώ απέναντι σε όλους τους συστηματοποιητές και τους αποφεύγω. Η θέληση για σύστημα είναι έλλειψη ακεραιότητας.
- Το σκουλήκι συσπειρώνεται όταν το πατούν. Έτσι είναι έξυπνο. Με αυτό τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το ξαναπατήσουν. Στη γλώσσα της ηθικής: ταπεινοφροσύνη.
- Δίχως τη μουσική η ζωή θα ήταν ένα λάθος.
- Ο απογοητευμένος μιλά: Ψάχνω μεγάλους ανθρώπους, μα βρίσκω πάντα τους πιθήκους του ιδεώδους τους.
- Η συνταγή για τη δική μου ευτυχία; Ένα Ναι, ένα Όχι, μια ευθεία γραμμή, ένας σκοπός.
Το «Λογικό» στη Φιλοσοφία
Να πλάθουμε μύθους για ένα κόσμο «άλλο» απ’ αυτόν εδώ είναι κάτι που δεν έχει κανένα νόημα, με την προϋπόθεση ότι δεν κυριαρχεί μέσα μας ένα ένστικτο συκοφαντίας, υποτίμησης, ενοχοποίησης της ζωής: στην έσχατη περίπτωση εκδικούμαστε τη ζωή με τη φαντασμαγορία μιας «άλλης», μιας «καλύτερης» ζωής.
Η Ηθική ως Αντίφυση
Το πιο δηλητηριώδες πράγμα εναντίον των αισθήσεων δεν έχει ειπωθεί από τους ανίκανους ούτε από τους ασκητές, αλλά από εκείνους που ήταν αδύνατο να γίνουν ασκητές, από εκείνους που είχαν ανάγκη να είναι ασκητές.
Το Πρόβλημα του Σωκράτη
- Το καθετί στο Σωκράτη είναι υπερβολικό, γελοίο, καρικατούρα∙ το καθετί είναι επίσης συγκαλυμμένο, υστερόβουλο, υποχθόνιο.
- Παντού όπου η αυθεντία εξακολουθεί να ανήκει στις καλές συνήθειες, παντού όπου δεν αιτιολογεί κανείς αλλά διατάζει, ο διαλεκτικός είναι ένα είδος παλιάτσου: γελούν μαζί του, δεν τον παίρνουν στα σοβαρά. Ο Σωκράτης ήταν ο παλιάτσος που κατάφερε να τον πάρουν στα σοβαρά.
Ακροβολισμοί Ενός Παράκαιρου Ανθρώπου
- Η δύναμη που δεν έχει πια ανάγκη να αποδείξει τον εαυτό της∙ που απαξιώνει να αρέσει∙ που απαντά δύσκολα∙ που δεν αισθάνεται κανένα μάρτυρα γύρω της∙ που ζει δίχως να έχει συνείδηση ότι υπάρχει αντίθεση προς αυτήν που στηρίζεται στον εαυτό της, μοιρολατρικά, ένας νόμος μεταξύ νόμων: αυτό μιλά ως μεγάλο στυλ από μόνο του.
- Οι πιο πνευματικοί άνθρωποι, με την προϋπόθεση ότι είναι και οι πιο θαρραλέοι, βιώνουν και τις πιο οδυνηρές τραγωδίες: γι’ αυτό όμως τιμούν τη ζωή, γιατί τους αντιτάσσει τη μεγαλύτερή της αντιπαλότητα.
- Στο ωραίο, ο άνθρωπος παίρνει τον εαυτό του ως μέτρο της τελειότητας∙ σε ακραίες περιπτώσεις, μέσα στο ωραίο λατρεύει τον εαυτό του.
- Ο πραγματικός άνθρωπος δεν αξίζει απείρως περισσότερο από οποιονδήποτε απλώς επιθυμητό, ονειρεμένο, κατασκευασμένο και ψεύτικο άνθρωπο; Από οποιονδήποτε ιδεώδη άνθρωπο; Και μόνον ο ιδεώδης άνθρωπος προσβάλλει το γούστο του φιλοσόφου.
- Πρέπει να δημιουργηθεί μια καινούργια ευθύνη, αυτή του γιατρού, για όλες τις περιπτώσεις όπου το ύψιστο συμφέρον της ζωής, της ανιούσας ζωής, απαιτεί την πιο ανενδοίαστη απώθηση και παραμέρισμα της εκφυλισμένης ζωής – για παράδειγμα, στην περίπτωση του δικαιώματος να τεκνοποιήσεις, του δικαιώματος να γεννηθείς, του δικαιώματος να ζεις. Να πεθαίνεις περήφανα όταν δεν είναι πια μπορετό να ζεις περήφανα.
- Δεν είναι στο χέρι μας να εμποδίσουμε τη γέννησή μας: μπορούμε όμως να διορθώσουμε αυτό το λάθος – γιατί πολλές φορές είναι λάθος. Όταν καταργεί κανείς τον εαυτό του, κάνει το πιο αξιοπρόσεκτο πράγμα που υπάρχει: με αυτό κερδίζει σχεδόν το δικαίωμα να ζει.
- Η αξία ενός πράγματος δεν έγκειται μερικές φορές σε εκείνο που πετυχαίνουμε με αυτό, αλλά σε εκείνο που πληρώνουμε για αυτό.
- Φιλελευθερισμός: με άλλα λόγια, αγελαία αποκτήνωση.
- Γιατί, τι είναι ελευθερία; Είναι το να έχεις τη θέληση να αναλάβεις την ευθύνη για τον εαυτό σου. Το να διατηρείς την απόσταση που μας χωρίζει τον ένα από τον άλλο. Το να γίνεις πιο αδιάφορος απέναντι στον κόπο, τη δυσκολία, τη στέρηση, ακόμα και την ίδια τη ζωή. Το να είσαι έτοιμος να θυσιάσεις για την υπόθεσή σου ανθρώπους – δίχως να εξαιρείσαι ούτε εσύ ο ίδιος.
- Πρέπει να έχεις ανάγκη να είσαι δυνατός – αλλιώς δε γίνεσαι ποτέ.
- Αν θέλεις ένα σκοπό, τότε πρέπει επίσης να θέλεις και τα μέσα για αυτόν: αν θέλεις δούλους, τότε είσαι τρελός αν τους εκπαιδεύεις να γίνουν αφέντες.
- Είναι ανάξιο για τις μεγάλες καρδιές να διαδίδουν την ταραχή που νιώθουν. Μπορεί επίσης να είναι μεγαλείο ψυχής το να μη φοβόμαστε μπροστά στο άκρως αναξιοπρεπές.
Βιβλιογραφία :
- 1. Νίτσε Ποίηματα ,Μετάφραση Αλέξανδρος Σ Αλεξάνδρου ,Επιμέλεια Δημήτρης Χοροσκέλης , Έκδοση :Θεσσαλονική 2007.
- 2.Αποσπάσμα απο το βιβλίο Χαρούμενη Γνώση,εκδόσεις Εξάντας [1996,ISBN : 9602562897 ]
Χρησιμοποιήθηκαν ώς εύρεση πηγών :
- Φρ. Νίτσε φιλοσοφία,Εκδόσεις Λειψιά,μετάφραση Μινάς Ζωγράφου.
- Αποφθέγματα απο το έργο του Νίτσε,Εκδοτική θεσσαλονίκης, [ISBN: 9789607318374]
- Φρίντιχ Νίτσε Απαντα, Ο Αντίχριστος,Μετάφραση Ζήσης Σαρίκας
- Ο Νίτσε για Αρχάριους ,Εκδόσεις Επιλογή
Πηγή : http://www.cognosco.gr
Notice: Undefined variable: post in /home/stratili/public_html/wp-content/themes/newses/inc/ansar/hooks/hook-single-page.php on line 180