Ο Σοφοκλής στο συγκλονιστικό πρώτο Στάσιμο της “Αντιγόνης” (στ. 332-375) προσδιορίζει τον ὑψίπολιν, τον “υψηλό πολίτη”, εκείνον που αξίζει μια θέση στην πολιτική κοινωνία των ανθρώπων : “νόμους παρείρων χθονὸς /
θεῶν τ᾽ ἔνορκον δίκαν / ὑψίπολις· ἄπολις ὅτῳ τὸ μὴ καλὸν /
ξύνεστι τόλμας χάριν·” (στ. 368-371), δηλαδή, όποιος συνυφαίνει τους νόμους της πατρίδας (της πόλης) με τους άγραφους θεϊκούς νόμους, αυτός είναι “υψίπολις”, ισότιμο μέλος της κοινωνίας. Αλλά όποιος δεν πράττει το καλό εξαιτίας της αυθάδειάς του (της υπεβολικής τόλμης του), αυτός είναι “άπολις”, δεν έχει καμία θέση στην κοινωνία των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, ούτε ο Κρέοντας είναι ὑψίπολις, γιατί δεν σέβεται τους νόμους των θεών, ούτε η Αντιγόνη, γιατί δεν σέβεται τους νόμους της πόλης.
Για τον Αθηναίο στη Δημοκρατία του 5ου αιώνα π.Χ. απαραίτητη είναι η προϋπόθεση της συνύφανσης, του συνδυασμού, του κοσμικού και του θεϊκού νόμου, σε αντίθεση με τον άνθρωπο των δυτικών κοινωνιών. Ο τελευταίος συμβιβάζεται με την υποχρεωτική τήρηση των κοσμικών νόμων που επιβάλλονται από την εκάστοτε πολιτική εξουσία, ξεχνώντας ότι είναι και άνθρωπος με ανάγκες, ορμές, επιθυμίες, συνήθειες και πάθη, που δεν τιθασσεύονται και δεν χειραγωγούνται από τους νόμους που εκδίδουν οι γραφειοκράτες των υπουργείων.
Συνεπώς, καμία εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, για παράδειγμα, όσο αναλυτική και διεξοδική και αν είναι, δεν μπορεί να εφαρμοστεί κατά γράμμα από τους εκπαιδευτικούς, αν δεν λαμβάνονται υπόψη οι άγραφοι νόμοι της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Δηλαδή, όσο αναλυτικές και αν είναι οι οδηγίες διδασκαλίας των μαθημάτων, το μάθημα στην τάξη δεν γίνεται να έχει θετικό αποτέλεσμα στον μαθητή, χωρίς την επαρκή παιδαγωγική μέθοδο του δασκάλου, την αισθητική του καλλιέργεια, την ενσυναίσθηση, τον υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης και την εν γένει και κατά περίπτωση “παραβίαση” των οδηγιών του Υπουργείου.
Με ανάλογο τρόπο, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβάλει νόμους, κανόνες, νόρμες στους πολίτες, όταν δεν έχει τη συναίνεσή τους, που προκύπτει από τον σεβασμό των ιδιαίτερων αναγκών τους, της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και των δικαιωμάτων τους, με άλλα λόγια, όταν δεν σέβεται τον μόχθο τους στην εργασία, την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο, την απαίτηση για δικαιοσύνη και ισότιμη εκπλήρωση των στόχων τους. Τόσο οι κυβερνώντες αυτού του τύπου, όσο και οι πολίτες που δεν τηρούν τους νόμους της δημοκρατικής πολιτείας είναι ἄπολεις, στερούνται στην ουσία τα πολιτικά τους δικαιώματα, είτε το γνωρίζουν, είτε όχι…
Γλυπτό : Γιαννούλης Χαλεπάς, “Αντιγόνη και Οιδίποδας”, 1930