α) Να χαρακτηριστούν οι πιο κάτω συλλογισμοί της λογικής με βάση την πορεία που ακολουθεί ο νους για να φθάσει στο συμπέρασμα:
1. Οι «υπανάπτυκτες» χώρες μαστίζονται από χρόνια οικονομική καθυστέρηση. Η πλειοψηφία των χωρών της Αφρικανικής ηπείρου θεωρούνται «υπανάπτυκτες». Άρα οι χώρες της Αφρικανικής ηπείρου μαστίζονται από χρόνια οικονομική καθυστέρηση.
2. Πέρσυ με δάγκωσε ένας σκύλος. Ο σκύλος του γείτονα είναι επιθετικός. Άρα, ο σκύλος του γείτονα είναι πιθανό να με δαγκώσει.
3. Η Ρουάντα θεωρείται «υπανάπτυκη» χώρα. Η Ρουάντα είναι χώρα της Αφρικανικής ηπείρου. Άρα οι χώρες της Αφρικανικής ηπείρου θεωρούνται «υπανάπτυκτες».
β) Να χαρακτηριστούν οι πιο κάτω συλλογισμοί με βάση το είδος των προτάσεων που αποτελούν τις προκείμενες:
1. Για τις μεταπτυχιακές σπουδές ο Νίκος προτιμάει ή τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γαλλίας ή τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γερμανίας. Ο Νίκος σπουδάζει στη Γερμανία. Άρα, ο Νίκος δεν προτίμησε τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γαλλίας.
2. Αν ο Ολυμπιακός προκριθεί στους τελικούς του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου σημαίνει ότι είναι καλή ομάδα.
Ο Ολυμπιακός δεν πέτυχε να προκριθεί στους τελικούς.
Άρα ο Ολυμπιακός δεν είναι καλή ομάδα.
3. Τα έντομα δεν είναι θηλαστικά.
Η μέλισσα είναι έντομο.
Άρα, η μέλισσα δεν είναι θηλαστικό.
Να αναπτύξετε σε μία-δύο παραγράφους τον πιο κάτω συλλογισμό της λογικής:
Η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία έκανε τις γυναίκες να ξανακερδίσουν την ελευθερία των τροφοσυλλεκτριών προγόνων τους.
Ωστόσο, συχνά συμβαίνει οι γυναίκες σήμερα, να βρίσκονται φορτωμένες με δύο δουλειές, μέσα και έξω από το σπίτι.
Άρα, η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία επιβάρυνε εργασιακά τις γυναίκεςτης εποχής μας.
Να εντοπίσετε και να σημειώσετε το βασικό συλλογιστικό επιχείρημα του πιο κάτω αποσπάσματος:
Η σημασία των λαϊκών πολιτισμικών εκδηλώσεων, ως πηγής πληροφοριών για τον τρόπο ζωής και σκέψης μιας συμβιωτικής ομάδας, για την κοινωνική της οργάνωση, καθώς και για τους μηχανισμούς που εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή της μέσα στο χρόνο, έχει γενικά παραμεληθεί από τους εθνογράφους και λαογράφους των Βαλκανικών χωρών, απορροφημένους, πριν απ’ όλα, από τη φροντίδα να επιβεβαιώσουν, μέσα από αυτές, την αρχαιότητα και μοναδικότητα του έθνους. Ο έντονος εθνοκεντρισμός, η άχρονη οπτική και η μυθοποίηση του υπό μελέτη αντικειμένου (ο λαός και ο πολιτισμός του) αποτελούν μερικά από τα κοινά μείζονα χαρακτηριστικά των προσεγγίσεων των βαλκανικών εθνογραφικών σχολών. Αυτή η μεθοδολογική στάση έχει μέχρι σήμερα εμποδίσει να δούμε στο λαϊκό πολιτισμικό γεγονός κάτι άλλο έξω από την «αδιάσειστη» απόδειξη της κοινής καταγωγής ενός «λαού», αδιαφοροποίητου, κοινωνικά και εθνολογικά, και του οποίου η παράδοση αντιπαρατίθεται στην παράδοση των γειτονικών λαών, ενώ συνδέεται ταυτόχρονα με την παράδοση της δυτικής Ευρώπης.
Στάθη Δαμιανάκου, Παράδοση Ανταρσίας και Λαϊκός Πολιτισμός, εκδ.
Πλέθρον, Αθήνα 1995, σελ. 21.
Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα στο πιο κάτω κείμενο και να τα αξιολογήσετε ως προς την εγκυρότητα, την αλήθεια και την ορθότητά τους, δικαιολογώντας την απάντησή σας:
«Έπειτα, ο ελληνικός χώρος στις γεωγραφικές, οικονομικές, κοινωνικές και πνευματικές του δομές αποτέλεσε πάντα σ’ ολόκληρη την ιστορία του έναν οριακό χώρο ανάμεσα σε δύο ξεχωριστούς κόσμους – ανατολικό και δυτικό – που δεν έμειναν ποτέ στεγανά κλειστοί. Και στην επικοινωνία ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους, ο ρόλος του ελληνισμού ήταν πρωταρχικός. Γιατί, όχι μόνο οι Έλληνες, από την αυγή της ιστορίας τους, απλώθηκαν ακτινωτά σ’ ολόκληρο το μεσογειακό χώρο και πέραν αυτού με τις αρχαίες αποικίες, τις νεότερες παροικίες και την κατά καιρούς επεκτατική πολιτική των διαφόρων πολιτικών σχηματισμών του Ελληνισμού, αλλά και οι διάφοροι λαοί της Δύσης και της Ανατολής κατέκλυσαν κατά καιρούς πρόσκαιρα ή μονιμότερα τον Ελληνικό χώρο. Έτσι, ο χώρος αυτός δίκαια μπορεί να χαρακτηρισθεί σταυροδρόμι των λαών».
Ν. Σβορώνου, Παράδοση και Ελληνική Ταυτότητα, Αθήνα 1981
Ποιοι από τους πιο κάτω συλλογισμούς είναι λογικά ορθοί και ποιοι όχι;
α) Ο Χ διέπραξε, πριν συλληφθεί, σωρεία ληστειών.
Ο Χ είναι οικονομικός μετανάστης.
Άρα, οι οικονομικοί μετανάστες ευθύνονται για σωρεία ληστειών.
β) Ο Άρης είναι πλανήτης του ηλιακού συστήματος.
Ο Άρης είναι ετερόφωτος πλανήτης.
Άρα, οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος είναι ετερόφωτοι.
γ) Όλα τα έμβια όντα είναι θνητά.
Ο άνθρωπος είναι έμβιο ον.
Άρα ο άνθρωπος είναι θνητός.
Να εντοπίσετε ποιοι από τους παρακάτω επαγωγικούς συλλογισμούς είναι τέλειες ή ατελείς επαγωγές:
α) Οι αλλοδαποί που εγκαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της περασμένης
δεκαετίας στην Ελλάδα είναι φύσεις εγκληματικές. Πριν από ένα μήνα,
ένας αλλοδαπός λήστεψε ένα σούπερ-μάρκετ.
β) Ο Άρης, ο Δίας, ο Ερμής κ.ο.κ. είναι ετερόφωτοι. Ο Άρης, ο Δίας, ο
Ερμής κ.ο.κ. είναι πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Άρα όλοι οι πλανήτεςτου ηλιακού συστήματος είναι ετερόφωτοι.
γ) Η μηλιά, η πορτοκαλιά, η αχλαδιά είναι ζωντανοί οργανισμοί. Η μηλιά, η πορτοκαλιά, η αχλαδιά είναι οπωροφόρα δέντρα. Άρα τα οπωροφόραδέντρα είναι ζωντανοί οργανισμοί.
δ) Ο Μαρκόνι, ο Έντισον, ο Μπελ ήταν μεγάλοι εφευρέτες. Ο Μαρκόνι, ο Έντισον, ο Μπελ ήταν λευκοί. Άρα οι λευκοί γίνονται μεγάλοι εφευρέτες.
Ποιοι από τους πιο κάτω συλλογισμούς είναι λογικά ορθοί (έγκυροι και αληθείς);
α) Οι άνθρωποι στα σπίτια τους φιλοξενούν ως ζώα αναψυχής ή γάτες ή
σκύλους. Ο φίλος μου φιλοξενεί μία γάτα. Άρα, δεν φιλοξενεί σκύλο.
β) Οι πόλεμοι γίνονται είτε για οικονομικούς είτε για γεωπολιτικούς λόγους.Ο Χ πόλεμος έγινε για γεωπολιτικούς λόγους. Άρα, δεν έγινε για
οικονομικούς λόγους.
γ) Φέτος το καλοκαίρι ή θα δουλέψω ή θα ξεκουραστώ. Δυστυχώς, λόγω
ανειλημένων υποχρεώσεων, δεν θα έχω χρόνο για ξεκούραση. Άρα, θα
δουλέψω.
Να ελέγξετε την αξιοπιστία των τεκμηρίων της πιο κάτω θέσης:
«Όπως φανερώνει η επεξεργασία των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί
από εκπαιδευτικούς, κατά την περυσινή εξεταστική διαδικασία υπήρξαν
μαθήματα στα οποία έξι στους δέκα μαθητές έγραψαν κάτω από τη βάση,
ενώ το 45% των μαθητών της Β΄ Λυκείου δεν κατάφερε να πιάσει μέσο όρο βαθμολογίας πάνω από 9,5. Το υψηλότερο ποσοστό αποτυχίας ωστόσο σημειώθηκε στην Τεχνολογική κατεύθυνση (57, 26%), ενώ κάπως χαμηλότερο ήταν το ποσοστό αποτυχίας στη Θεωρητική (50, 12%) και θεαματικά χαμηλότερο στη Θετική (18,6%).»
(ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 13 Μαΐου 2002, Α40)
Να εντοπίσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι τεκμηριωμένες και ποιες ατεκμηρίωτες.
α) Αυξανόμαστε αλλά δεν … πληθαίνουμε: Μπορεί η απογραφή που διεξήγαγε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία να κατέγραψε αύξηση του πληθυσμού της χώρας κατά την τελευταία δεκαετία, ωστόσο ο νόμιμος πληθυσμός σημείωσε αύξηση μόνο κατά 0,7%.
β) Το ότι η διασύνδεση των οικονομικών συμφερόντων με την πολιτική εξουσία αποδεικνύει το έλλειμα δημοκρατίας στην Ελλάδα είναι αυτονόητο, αλλά και εξακριβωμένο.
γ) Με εξακόσιες χιλιάδες απολύσεις το 2001, τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στο 4,4% τον Ιανουάριο του 2002, την ανεργία να πλησιάζει το 11% και την ανεργία των νέων ειδικότερα, να βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο απ’ όλες τις χώρες της Ε.Ε. (21,6%), η κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι μισθωτοί, η τεράστια πλειοψηφία των πολιτών, δηλαδή, δε μοιάζει καθόλου ρόδινη.
