Είναι γνωστή η σχέση της αρχαίας ελληνικής Τραγωδίας με τη Δημοκρατία του 5ου αι. π.Χ. Οι τραγικοί ποιητές εξέφραζαν μέσω των έργων τους ιδέες, πεποιθήσεις, θεσμούς, που γεννιόντουσαν και αναπτύσσονταν στο δημοκρατικό πολίτευμα της εποχής στην Αθήνα.
Οι “Βάκχες” του Ευριπίδη είναι, νομίζω, ένα τυπικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο ποιητής προειδοποιεί για τον κίνδυνο που ενέχει σε μια κοινωνία η άρνηση από μέρους της εξουσίας της λαϊκής επιθυμίας, η σύνθλιψη του θυμικού της, η καταπάτηση των όρων, των συνθηκών και των θεσμών, που η η κοινωνία έθεσε, για να ζήσει.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον μύθο πάνω στον οποίο βασίζονται οι “Βάκχες” (407 π.Χ.), ο βασιλιάς της Θήβας, Πενθέας, φονεύεται με άγριο τρόπο από τη μητέρα του Αγαύη, η οποία έχει ασπαστεί τη νέα λατρεία του θεού Διονύσου και έχει γίνει μαινάδα του, δηλαδή φανατική -στα όρια της τρέλας- πιστή ακόλουθος του Διόνυσου, γιατί αντιστάθηκε στην επιβολή της νέας λατρείας στην πόλη του.
Ο συμβολισμός, υποστηρίζω, είναι εμφανής : η λατρεία ενός θεού, επειδή ακριβώς είναι θεσμός που γεννιέται από την ίδια την κοινωνία, όπως και κάθε άλλος θεσμός που προκύπτει από δημοκρατικές διαδικασίες, δηλαδή από τη συμμετοχή όλων στη διαμόρφωση της μορφής και των χαρακτηριστικών του (αυτή είναι η μεγαλύτερη συμβολή της Δημοκρατίας στην κοινωνική ζωή), οφείλει να είναι απολύτως σεβαστός από κάθε μορφή εξουσίας, ακόμη και ενός απόλυτου μονάρχη, ενός βασιλιά. Το μήνυμα του Ευριπίδη είναι σαφές : όποιος αρνείται ή πολεμά έναν θεσμό που η ίδια η κοινωνία γεννά, διαμορφώνει (δίνει νόημα), και αποδέχεται ως ρυθμιστικό παράγοντα της ζωής της, αργά ή γρήγορα τιμωρείται και καταστρέφεται, “κατασπαράσσεται” από το ίδιο το κοινωνικό σώμα.
Στην εποχή μας συμβαίνει βέβαια, το εξής παράδοξο : πολιτικοί ηγέτες- έστω δημοκρατικά εκλεγμένοι- αγνοούν επιδεικτικά και προκλητικά τις επιθυμίες και τις ανάγκες του λαού τους, θεωρούν ότι μπορούν να επιβάλουν τις ατομικές φιλοδοξίες τους και να εξυπηρετούν στο διηνεκές τα συμφέροντα των λίγων φίλων τους, ατιμώρητοι και ανέγγιχτοι από τη δικαιοσύνη και το κοινωνικό δίκαιο. Απορρίπτουν τις νέες ιδέες και τις λαϊκές ανάγκες, όταν δεν συμβαδίζουν με τις επιδιώξεις και τα ατομικά τους συμφέροντα. Εκείνο που δεν κατανοούν είναι ότι αργά ή γρήγορα θα έχουν την τύχη και την κατάληξη του βασιλιά Πενθέα.
Το θέμα είναι πόσο κακό θα έχουν προλάβει να κάνουν…