Τα μνημεία, είτε είναι αρχαία ή βυζαντινά, είτε πρόσφατα ή σύγχρονα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία, τους ανθρώπους και το φυσικό περιβάλλον ενός τόπου. Είναι ζωντανοί οργανισμοί που ζουν και αναπνέουν ανάμεσά μας, μας καθοδηγούν, μας εμπνέουν, διαμορφώνουν ως σήμερα το είναι και την ιδιοσυστασία μας, ακόμη και αν παραμένουν για αιώνες στο σκοτάδι ή “ζουν” σιωπηλά κάτω από τα πόδια μας, όπως τα ευρήματα που έρχονται στο φως κατά τη διάνοιξη των σηράγγων του Μετρό στη Θεσσαλονίκη.
Η άποψή μου είναι ότι τα πάσης φύσεως μνημεία πρέπει να παραμένουν στον τόπο, όπου γεννήθηκαν, αφιερώθηκαν, λατρεύτηκαν ή απλώς θαυμάστηκαν. Τα μνημεία -όλα ανεξαιρέτως, από τα αγάλματα, τις εικόνες και τα κειμήλια ως τα γεφύρια και τις βρύσες – είναι δεμένα οργανικά με τον τόπο τους, με τον αέρα και το χώμα τους, το τοπίο και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο καλλιτέχνης ή ο απλός δημιουργός τα φιλοτέχνησε.
Η απόσπασή τους από τον τόπο που γεννήθηκαν, ολικώς ή μερικώς, και η μεταφορά τους αλλού είναι αποκρουστική και απαράδεκτη. Είναι σαν να μεταφέραμε τον Λευκό Πύργο στην Καρδίτσα ή τον Ναό του Ποσειδώνα από το Σούνιο στην Καστοριά. Είναι για τον ίδιο λόγο που τα μάρμαρα του Παρθενώνα πρέπει να επιστρέψουν στο μνημείο τους. Όχι γιατί μας “ανήκουν”, γιατί είναι “ιδιοκτησία” μας, όπως αρέσκεται να λέει μερίδα Ελλήνων στο όνομα μιας κακώς νοούμενης εθνικοφροσύνης, αλλά γιατί αυτά τα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς (ανήκουν σε όλους), πρέπει να επιστρέψουν στον τόπο τους, εκεί όπου γεννήθηκαν. Η αισθητική τους, η καλλιτεχνική τους αξία, το φως τους, μονάχα πίσω στης θέση τους, στις μετώπες του Παρθενώνα θα ξαναβρούν την καλλιτεχνική τους πληρότητα και όχι στις αίθουσες ενός λαμπρού κατά τ’ άλλα μουσείου.
Με ανάλογο τρόπο είναι αδιανόητο να πιστεύουν κάποιοι ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά την διάνοιξη των σηράγγων του Μετρό στη Θεσσαλονίκη πρέπει να μεταφερθούν σε κάποιο μουσείο, στο όνομα της διευκόλυνσης στην εκτέλεση του έργου. Είναι απαράδεκτο να εκτιμάται ότι τα ευρήματα που έρχονται στο φως και αφορούν στην ιστορία της πόλης, είναι δυνατόν να αποκολληθούν με βίαιο τρόπο και να μεταφερθούν αλλού- οπουδήποτε αλλού.
Εμένα προσωπικά -και φαντάζομαι και πολλούς άλλους- δε με ενδιαφέρει και δε γνωρίζω ποια λύση πρέπει να βρεθεί ή τι πρέπει να γίνει, για να παραμείνουν στη θέση τους τα αρχαιολογικά ευρήματα, γιατί δεν είμαι μηχανικός ή αρχαιολόγος. Εκείνο που ξέρω είναι ότι μια τέτοια μεταφορά θα είναι ένα ανοσιούργημα, παρόμοιο με την μεταφορά των μαρμάρων του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο πριν από διακόσια περίπου χρόνια. Θα είναι η βίαιη εξορία από τον τόπο τους των ζωντανών οργανισμών της πόλης. Θα είναι η μεγαλύτερη ντροπή της σύγχρονης ιστορίας της…